عوامل فوز و فلاح در قرآن و تفسیر آن بر اساس ادعیه

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه کارشناسی ارشد مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیّه نمایندگی خراسان

2 استاد همکار مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعه المصطفی العالمیّه نمایندگی خراسان

چکیده

هدف آفرینش انسان رسیدن به سعادت است. در ادبیات قرآن کریم از سعادت با نام‌های مختلفی بیان شده است. واژگانی مانند فوز و فلاح بیانگر رستگاری، سعادت و کامیابی انسان است. این دو واژه از منظر ادعیه اهل بیتg تفاسیر زیبایی شده است. برای رسیدن به این هدف می‌بایست عوامل فوز و فلاح را شناخت؛ لذا باید این عوامل را در قرآن و ادعیه مورد بررسی قرار داد.
در روش نگارش این مقاله، ابتدا عوامل فوز و فلاح را در آیات قرآن استخراج کرده و سپس بر اساس الگوی بینامتنی متناظر همان عوامل را در ادعیه ائمهg به‌دست آوردیم و در نهایت آنها را در سه دسته شناختی، گرایشی و رفتاری دسته بندی کردیم.
نتیجه اینکه ایمان، مهمترین عامل فوز و فلاح در حیطه شناختی و توسل، عفاف و حجاب و تزکیه، از مهمترین عوامل گرایشی فوز و فلاح است و اطاعت و جهاد از مهمترین عوامل رفتاری فوز و فلاح است که در قرآن و ادعیه ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • نهج ‌البلاغه
  • اسماعیلی یزدی، عباس، فرهنگ صفات (اخلاقی) ناشر: مسجد مقدس جمکران چاپ، 1386 ش.
  • انصاریان، حسین، شرح دعاهای صحیفه سجادیه، ناشر: درالعرفان، تهران چاپ اول، 1389 ش.
  • انصاریان، حسین، شرح دعای کمیل، ناشر: دارالعرفان، قم. چاپ 2. 1382 ش.
  • انصاریان، شیخ حسین، نهج‌البلاغه ترجمه و شرح. ناشر: دار العرفان قم. چاپ 3. 1388 ش.
  • باقرالعلوم، گروه حدیث نویسنده، موسسه امام حسینg ناشر: معروف، قم چاپ اول 1373 ش، چاپ 2. 1387 ش.
  • حسینی تهرانی، سید محمد محسن، آیین رستگاری ناشر: انتشارات وحی، تهران چاپ ششم، 1311 ش.
  • حسینی، حسین بن احمد، تفسیر قرآن سبک روایی و تحلیلی، ناشر: میقات تهران چاپ سوم، 1363 ش.
  • 8خمینی، سید روح‌الله، صحیفه امام خمینی (ره) مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) تهران چاپ 1. 1389 ش.
  • رضایی اصفهانی، محمد علی، تفسیر و علوم قرآن ناشر: انتشارات پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن، قم، چاپ اول، 1387 ش.
  • رضوان فر، احمد، فرهنگ اخلاقی معصومینg ناشر: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، تهران، چاپ اول،1384 ش.
  • سجادی، سید رسول، بررسی و نقد دیدگاه روش بنت الواطی در عدم تصادف قرآن کریم، ناشر راه دکتری، تهران چاپ اول، 1395 ش.
  • شجاعی، محمد صادق، دعا و سلامت روان ناشر: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای جمهوریِ اسلامی ایران، چاپ اول، 1388 ش.
  • شیرازی، ناصر مکارم و دیگران، تفسیر نمونه، فارسی، ناشر درالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ 32، 1380 ش.
  • عباسی، غلام علی، پرتوی از مکتب زهرا، ناشر: قم زائر، چاپ اول، 1386 ش.
  • عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، ناشر امیرکبیر، نوبت چاپ 38، 1390 ش
  • فاضل، محمد علی، شرح دعاء عرفه. ناشر: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ 1. 1378 ش.
  • فیض الاسلام، سید علی ‌نقی، نهج‌البلاغه ترجمه و شرح، تهران: فقیه، چاپ دوم، 1367 ش.
  • قرائتی، محسن، تفسیر نور فارسی، ناشر مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، تهران چاپ اول، 1388 ش.
  • فرشی بنایی، علی ‌اکبر، قاموس قرآن فارسی نشر درالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ ششم، 1312 ش.
  • کمرهای، محمد باقر، گنجینه معارف، ناشر{بی‌نا} ایران چاپ اول، 1388 ش.
  • مطهری، مرتضی، قیام انقلاب مهدی ناشر انتشارات صدرا قم چاپ سوم، 1395 ش.
  • مکارم شیرازی، ناصر، دیگران، تفسیر نمونه قم: چاپخانه بزرگ قرآن، چاپ اول 1381 ش.
  • مهیار رضا، فرهنگ ابجدی، فارسی- عربی ناشر اسلامی، تهران، چاپ اول 1375 ش.
  • نصری، عبدالله، مبانی انسان‌شناسی در قرآن، ناشر: اندیشه اسلامی، تهران، چاپ اول، 1394 ش.
  • -ابن درید، محمد بن حسن، جمهره اللغه، ناشر: دار العلم للملایین بیروت چاپ 1، 1987 م.
  • ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول. ناشر: دار الکتب الاسلامیه، تهران. چاپ 1. 1380 ش.
  • ابن طاووس، سید علی ابن موسی. مِصْباحُ الزّائر ناشر، موسسه آل البیت قم، چاپ 1، 1416 ق.
  • ابن عطیه، عبد الحق بن غالب، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ناشر: دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ 1، 1422 ق.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، الناشر: دار صادر، بیروت، چاپ 3،1414 ق.
  • ابوحیان، محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، ناشر: الکتاب الکبیر، بیروت چاپ 1، 1420 ‌‎ق.
  • ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغه، ناشر: دار احیاء التراث العربی بیروت، چاپ 1، 1421 ق.
  • آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ناشر: دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ 1، 1415 ق.
  • بلاغی، محمد جـواد، آلاء الرحمن فی تفسیر القـرآن، ناشر: وجـدانی، قم، چاپ 2، 1352 ق.
  • تممی آمدی، عبدالواحد بـن محمد، غررالحکم و درر الکلم، ناشـر: دارالحدیث، قـم چاپ 2، 1383.