ساختار شناسی احتجاجات قرآنی در تفاسیر المیزان و مفاتیح الغیب

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

دانش‌پژوه جامعه المصطفی العالمیّه خراسان

چکیده

قرآن برای هدایت انسان‌هـا روش‌هـای گوناگونی دارد که آن‌هـا احتجاجات قـرآنی نامیده شـده است. در ایـن تحقیق بـا روش توصیفی تحلیلی و روش گردآوری منـابع کتابخانه‌ای و محوریت قرار دادن دو تفسیر مهم المیزان علامه طباطبایی و تفسیر مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر) فخر رازی، برخی از احتجاجات قرآنی را بیان نمودیم.
به‌طورکلی احتجاج دو نوع می‌باشد؛ قولی مانند جدال احسن، برهان، خطابه، حکمت، موعظه حسنه، تمثیل و تشبیه می‌باشد و عملی مانند معجزه، تحدی و مباهله پژوهش حاضر هر دو نوع احتجاج پرداخته است. همچنین برخی از روش‌هایی که در قرآن برای احتجاج استفاده گردیده است عبارت‌اند از: 1- پیروی از معیارهای عقلی 2- رعایت آداب و ارزش‌هـای اخلاقی که در احتجاج رعایت ادب در حفظ احتـرام مخاطب، شرط آغازین برقراری ارتباط مؤثر، مطلوب و باثبات است. 3- روش‌های مدارا کردن برای بیرون راندن خصم از موضع‌گیری و یا همراهی کردن وی 4- روش استدلال به شیوه پرسش        5- همراه کردن مثال‌های محسوس با استدلال‌های عقلی و عملی و... که می‌تواند سهم عمده‌ای در موفقیت احتجاج داشته باشد

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب بیروت: دار صادر ، 1414 ق.
  • اسد علیزاده، اکبر، اصول و مهارت‌های مناظره، قم: آیین محمود، 1395 ش.
  • اسلامی علی‌آبـادی، طاهره و علیرضا حیدری، احتجاجات قـرآنی پیرامون راهنما شناسی، تهران: سنجش و دانش،1396 ش.
  • اعتمادی، سیده، احتجاجات پیامبر، در مورد معاد در قرآن، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، قم، زمستان 1386.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران،1372 ش.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، تهران: مرتضوى، 1369 ش.
  • طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان: مترجم: موسوى همدانى سید محمد باقر، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374 ش.
  • طباطبایى، سید محمد حسین، اعجاز قرآن، تهران: رجاء، 1362 ش.
  • فخر رازى، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1420 ق.
  • کریمی، طاهره، اشتراکات و اختصاصات دعوت انبیاء در قرآن، تهران: دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، 1388ش.
  • مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368 ش.
  • معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج 3، تهران: امیرکبیر،1357.
  • غرویان، محسن، فن مناظره، انتشارات دارالعلم، 1387.