2
کارشناسی ارشد تفسیر و علوم قرآن جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان
چکیده
قرآن به گواهی آیات عصمت(مائده/67.) و حفط(الحجر/9) با خطر تحریف و نابودی مواجه بوده و به گواهی تاریخ در محیط تزاحم مکانی با سلاسل جاهلی، صحابی، اموی و عبّاسی و در محاصره‌ی مکانی و زمانی این سلاسل؛ نازل و در شاکله‌ی سِیره و احادیث نبوی و وصوی تفسیر شده است و لذا برای دفع خطر یادشده از ابزاری به نام معراض کار گرفته است. این مقاله نخست مفاهیم مادّی، لغوی، فقهی، هیوی و صرفی معراض را معرّفی؛ آنگه مصادیق علمی، دلیلی، انصرافی و عملی مفهوم صرفی آن را ذکر نموده و به نتایجی نیز می رسد از جمله: 1ـ معصوم در احادیث مخالفدار خود از گونه های علمی، دلیلی و انصرافی و قرآن تنها از گونه‌ی انصرافی استفاده کرده است با قرینه گذاری بر استفاده از معراض و بر معنی اراده شده. 2- قرآن به این دلیل از معراض استفاده کرده است که مخالفان به استفاده‌ی ابزاری از قرآن، نیاز داشته و در صورت باز بودن راه توجیه از خطر منصرف می شده‌اند. 3- حمل آیات مخالفدار بر معاریض که معانی توجیهی هستند و قطعا مراد نیستند بنمایه‌ی اصلی مذهب تفسیری غیر شیعوی و عامل و محور اصلی اختلاف مسلمانان است. 4- بحث از معراض در آیات مخالفدار به معراض گشایی از این آیات، تحوّل عظیم تفسیری و اعتقادی و وحدت مسلمانان منتهی شده و به تبع آن، کلّ جهان را متحوّل می کند.
)