2
کارشناسی ارشد تفسیر و علوم قرآن جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان
چکیده
تهذیب نفس یکی از مهم‌ترین سفارشات قرآن کریم و تضمین‌کننده سعادت انسان است. به همان میزان می‌توان گفت روش‌هایی که موجب تهذیب نفس می‌شود از اهمیت بسزایی برخوردارند. این پژوهش درصدد است با بررسی آیات قرآن کریم و بررسی آرای مفسران به ویژه علامه طباطبایی با روش تحلیلی، استنتاجی، مهم‌ترین روش‌های تهذیب نفس را مورد احصاء و بررسی قرار دهد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، هر چند به صورت مستقیم در منابع مورد استناد، سخنی از «روش» تهذیب نفس در آن‌ها به میان نیامده است، اما روش‌های «یاد خدا»، «شناخت نفس»، «عبرت‌آموزی»، «یادآوری نعمت‌ها»، «انذار»، «تبشیر» و «یاد مرگ» از مهم‌ترین روش‌های تهذیب نفس به شمار می‌روند که از این منابع قابل استنباط و استنتاج هستند. از میان روش‌های مذکور بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی «روش انذار» دارای آثار بیشتر و مؤثرتری نسبت به «روش تبشیر» است و «یاد مرگ» یکی از مهم‌ترین روش‌هایی است که در زندگی انسان تأثیرگذار است. بر اساس فرمایش علامه طباطبایی قرآن کریم برای دستیابی به اخلاق حسنه و تهذیب نفس، مسیر و روش رفع صفات ناپسند اخلاقی را فراروی انسان قرار داده است. به باور علامه روش قرآن کریم، روش منحصر به فردی است که نه در تعالیم کتاب‌های آسمانی پیشین از آن نشانی وجود دارد و در نه در دیدگاه حکمای الهی مانند آن یافت می‌شود.
)