الگوهای مقابله مخالفان با ترویج کتب آسمانی از منظر قرآن و حدیث

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 دانش پژوه مقطع کارشناسی ارشد مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعة المصطفی العالمیة نمایندگی خراسان

2 استاد همکارمدرسه عالی قرآن و حدیث جامعة المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان

چکیده

در این مقاله با عنوان « الگوهای مقابله مخالفان با ترویج کتب آسمانی از منظر قرآن و حدیث »، تلاش کردم با رویکردی تحلیلی و مستند، شیوه‌های متنوع و پیچیده‌ای که مخالفان در برابر کتب آسمانی اتخاذ کرده‌اند، مورد بررسی قرار گیرد. قرآن کریم و احادیث معصومان (ع) نشان می‌دهند که مخالفت با کتاب‌های الهی، امری تاریخی، ریشه‌دار و فراتر از یک واکنش احساسی یا سطحی است. این مخالفت‌ها مبتنی بر انگیزه‌هایی مانند حفظ منافع فردی و اجتماعی، جهل و تعصب، لجاجت، هواپرستی، و ترس از نفوذ پیام الهی در جامعه بوده‌اند.
برخی از مهم‌ترین شیوه‌های این مقابله عبارت‌اند از: انکار جامعیت و آسمانی بودن کتب، بشری دانستن محتوا، نفی جنبه اعجاز، تحریف، کتمان و پنهان‌سازی حقایق، دور نگه داشتن مردم از کتاب، نسبت دادن تهمت‌هایی مانند سحر، و به فراموشی سپردن آموزه‌ها. همچنین رفتارهایی نظیر گزینشی عمل کردن، برخورد دوگانه با متون مقدس، استفاده ابزاری از آن‌ها، کنار گذاشتن کتاب به‌عنوان معیار قضاوت، و رفتارهای مصلحت‌اندیشانه و لجوجانه از مصادیق مهم این مواجهه‌اند.
این پژوهش نشان می‌دهد که این شیوه‌ها صرفاً به عصر نزول وحی محدود نمی‌شوند، بلکه در طول تاریخ ادیان و در دوران معاصر نیز با اشکال جدیدتری ادامه یافته‌اند. تحلیل این روش‌ها، نه‌تنها برای شناخت تاریخ دینی، بلکه برای تبیین وضعیت معاصر در مواجهه با متون مقدس ضروری است. هدف نهایی پژوهش، ارائه شناختی عمیق از این رفتارها و آماده‌سازی زمینه‌ای علمی برای مقابله فرهنگی، معرفتی و اجتماعی با این پدیده مستمر در تاریخ وحی الهی است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

  2. احمد بن ابویعقوب بن جعفر بن وهب بن واضح یعقوبی، تاریخ یعقوبی. بیروت، لبنان: بی‌تا.

  3. خویی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن. قم، ایران: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.

  4. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغه. قم، ایران: مؤسسة دار الهجرة، ۱۴۱۴ ق.

  5. طبری، محمد بن جریر بن یزید، تفسیر جامع البیان طبری. بیروت، لبنان: دار المعرفة، ۱۴۱۲ ق.

  6. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان. بیروت، لبنان: دار المعرفة، ۱۴۰۸ ق.

  7. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۳ ق / ۱۹۷۳ م.

  8. علی بن ابراهیم بن هاشم قمی، تفسیر القمی، ج۲، ص۱۱۷.

  9. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی. قم، ایران: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۷ ش / ۱۴۳۰ ق.

  10. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الأنوار. بیروت، لبنان: دار إحیاء التراث العربی، ۱۱۰۴ یا ۱۱۰۶ ق.

  11. ناصر، مکارم شیرازی، تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۸۰ ش.

  12. نشریه معرفت، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، تابستان ۱۳۷۰، شماره ۱.