سهم جهل در انحراف گرایشی انسان و جوامع در فرهنگ قرآن با تاکید بر تفسیر نمونه

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 دانش پژوه مقطع کارشناسی ارشد مدرسه عالی قرآن و حدیث جامعة المصطفی العالمیة نمایندگی خراسان

2 استاد همکار جامعة المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان

چکیده

جهل، که نقیض علم و به معنای نادانی و ندانستن است و ضد حلم به معنای بی‌اعتنایی به حق، سبکی و سفاهت می‌باشد، در اصطلاح گاهی در برابر علم و به معنای خالی بودن ذهن از دانش و تجربه و گاهی در برابر عقل به کار رفته است. جهل در برابر عقل، گاهی با عقل نظری و گاهی با عقل عملی در تضاد قرار می‌گیرد.
جهل آثار و پیامدهای منفی گسترده‌ای بر انسان و جوامع انسانی دارد و عامل انحراف در زندگی فردی و اجتماعی است. جهل می‌تواند زمینه سقوط انسان و سبب شکست‌های فردی و اجتماعی گردد.
این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی نقش جهل در انحراف انسان‌ها و جوامع در فرهنگ قرآن، با تکیه بر تفسیر نمونه می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از انحرافات فکری و اعتقادی، انحرافات گرایشی و رفتاری انسان‌ها ریشه در جهل دارند.
در حوزه انحرافات فکری-اعتقادی، مواردی همچون انکار و استهزاء پیامبر، تقاضای معجزات بی‌مورد، بی‌احترامی به اولیای الهی و اعتراض و افتراء به خدا و پیامبر مشاهده می‌شود. در زمینه باورهای دینی، انحرافاتی مانند انکار اصل معاد و انکار زنده شدن مردگان وجود دارد.
انحرافات گرایشی شامل گرایش به ارزش‌های غلط، انحرافات جنسی، پذیرش و انتشار شایعات، تمایل به خرافات و خرافه‌پرستی، استهزاء و تحقیر دیگران و ظلم به دیگران است. انحرافات رفتاری نیز شامل ترک جهاد، کشتن فرزند به دلیل تطیر، و طرد مؤمنان می‌باشد

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
  دیوبندی، محمود حسن. ۱۴ق. تفسیر کابلی. تهران: احسان قرن.
  سبحانی، جعفر. ۱۳۹۲. منشور جاوید قرآن. قم: انتشارات منشور.
  شهیدی، سید جعفر. ۱۳۸۰. علی در نهج‌البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  شهید مطهری، مرتضی. ۱۳۷۶. مجموعه آثار. قم: صدرا.
  طباطبایی، محمدحسین. ۱۳۷۴. المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
  طباطبایی، سید محمدحسین. ۱۴۰۰. بررسی‌های اسلامی. به کوشش خسروشاهی.
  طبرسی، فضل بن حسن. ۱۱۵۳ق. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالعلوم للتحقیق والنشر.
  طبرسی، فضل بن حسن. ۱۳۷۷. ترجمه تفسیر جوامع الجامع. ترجمه احمد امیری شادمهری. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  فیض کاشانی، محمدمحسن. بی‌تا. الوافی. تحقیق: مکتبة الإمام امیرالمؤمنین علی(ع). نشر: عطر عترت.
  قرائتی، محسن. ۱۳۸۳. تفسیر نور. چاپ یازدهم. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
  مکارم شیرازی، ناصر. ۱۳۷۱. تفسیر نمونه. ۲۸ جلد. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  مکارم شیرازی، ناصر. ۱۳۸۶. برگزیده تفسیر نمونه. تنظیم احمدعلی بابایی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  هاشمی رفسنجانی، اکبر. ۱۳۸۶. تفسیر راهنما. چاپ پنجم. قم: بوستان کتاب (دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم